حكم والامثال الكردية

Aşê nezana bi xwe digere



Ava xwesti naçe hasti



Bar bare, serbar neyare



Başkiro bi xwe kiro, xerab kiro bi xwe kiro



Baweri heza jiyane ye



Bedewi naye veşartın



Benîştê dêhna ji ritlêye.



Bilind nenêre nizim nekeve



Bira biraye bazar xuyaye



Bîra avê jê vexwe kevra navêjê.



Bi pirs ji kalê zemana û ji xortê geryayî



Bela ji derê bê guman tên



Berxê nêr ji bo Serjêgernêye



Bi guleke bihar nayê



Bela mero ji ber nigê merov tê



Bi pirsê mirov dighê xursê



Bi xweziya dest naghêje baqê keziya



Bîr bi derziyê nayê kolan



Bila hindik be bila rindik be



Bilûra liber gaye çira liber kûraye



Birîna vekirî mirov xwe naxiyê



Bûka liser hespê kes nizane nesîbê kê



Ê deva xwedî bike deryê xwe bilind dike



Ê here masiya divê qûna wî şil bibe.



Ê li hespê xelkê peyaye.



Ê ne ji malkê nizani bi hewalkê.



Ecelê biznê tê nanê şivên dixwe.



Ez bê ez tu bê ez wê kî here ber pez.



Ez dibêm çi û tembûra min dibê çi?



Ez mîr û tu mîr wê kî bibe wezîr



Caven li deriya xwelî li serya



Çêkiro bi xwekiro xerab kiro bi xwe kiro



Çiqasî dûre hewqasi bi nûre



Çiqas mar fetla bide xwe disa ji we rast here qule



Çû heyfa bavê qûn liser kir.



Destê vala deng jê nayê



Dar û devî bi guhin



Dayê belayê, xuşkê tehlayê,jinê were kolana minê,ez te bigerînim li welatê dinê



Dîkê cê di hêkê de azan dide



Dengbej gula govenda na



Diz ji malêbe ga di kulekêra derdikevê



Dost di roja tengda beludibe



Dûr bi nûr



Dilê bi xezeb naghîje mirada



Du zebeş bi destekî nayên girtin



Dil bi dila zane



Dewê ceribandî ji mastê ne ceribandî çêtire



Dema dayik dimire bav di be mam



Dengê defê ji dûr ve xweshe



Dermanê hertiştî xwêdeye dermanê xwêde tuneye



Extiyari dojeha jiyane ya

Ga dikeve kêr lê pir dibin



Giyayê hewşê tahle



Giya di bin kevira da namîne



Go Erebê çima quzê te reşe, go malê min eve



Go koro tu çi dixwaze go çav.



Gotina rast sonda naxwaze



Gotina xweş buhara dila ye



Gotnê êvara dikevin qulê dîwara



Golikê malê ji gayê malê natirsê



Golkek navê garankê xerab dike



Girt bi şiri bernada bi biri



Her dik li ser luse xwe bang dide



Hesîl xiranabe hingiv genî nabe



Her teyr bi refê xwera difıre



Her dînsisek îmansisek jêre lazime



Hesin hesin dibire

Her giya li ser koka xwe şîn dibe.



Herkes mêrê roja xweye



Hespê nêr ji simê xwe şer nake



Hinbüyi ji harbüyi xerabtira



Însanê bê esas ne dibe tevr ne dibe das



jiyana mezluma ji yê zalima dirêjtire

Ji ave be deng diherike bitirse



Ji bo mirov jiyan nehatiya dayin, hatiye kirekirin



Ji piçûkan xeta ji mezinan efû



Ji derda rû berda



Ji kar netirse bila kar ji te bitirse



Ji tirşkê re xal û xwarzê û ji şera re ap û birazê



Kê dinya dot ê ku kirî û firot



Kese ku mirine bibine bi nexweşiye raziye

Kesê sîra nexwê bêhn jê nayê



Keçel hekim bûya wê dermanek ji serê xwera bidîta



Kûcik goshtê kûcik naxu



Ku pişta min heba zikê min ne di êşiya.



.Kurmê şîrî ta pîrî



.Kurmê darê ji darê ye



Ku tu neke bi ya mezina wê quloçê te bibin wek yê bizina.



Ku tu çuyi bajareki kora çaveki xwe bigre



Ku tu bibe hasp we siware te zede bin



Lêv ji diranan pêştirin



Li welate kora çavşaş dibin qıral



Mala pîrê stara pîrê



Mala têr jin xerabû ji bin.



Masî di behrê di nayên kirîn



Mirov bi pirsê diçe Qudsê



Mih bi nigê xwe û bizin bi nigê xwe



Mih nediti naye kirine



Meznaya bi qala (gotina) nabe sala



Navik mezin li gundek kavil.



Nikare bi kerê dire kurtên.



Ne çixara ber bê, ne kutana nav kayê.



Ne ji gelaca ba wê gur û mî bi hevre bimeşiyana



Ne sar li te tê ne germ li te tê.



Ne xwar û ne da hevala genîkir avêt newala



Pîrê bahwer nekir mêrkir dawa next û hefteka kir.



Piştî tengasîya firehîye.



Penus ji şur bi heztire.



Pel mare razayi neke.



Qenciyê bike bavêje avê.



Qûna tazî tenbûrê di xwazî



Rasti tehla.

Rî dibe bost lê dujmin nabe dost.



Riya dirêj ji gava biçûk destpê dike.



Roja xweş ji sibêda kifşe.



Rûvî du cara nakeve xefke.



Şam şekire welat jê şerîntire



Serê ne êşe dismalê lê girê mede.



Sere berjer naye jekirin.



Serê bênamus cinetê nabine



Sere qijika qeli je çenabe.



Serê du berana dî beroşkêda nakele



Serê keçel başe di bin kumde



Ser pehati ji hakime lokman çetir dizane